Šifra

310514

Naziv predmeta

Farmakognozija 1

Nastavnik

Doc. dr Isidora Milanović

Status predmeta

Obavezni

Godina

III

Semestar

5

Uslov

Botanika, Organska hemija 2

Matičnost predmeta

Naučna oblast

Medicinske i zdravstvene nauke

Naučno polje

Osnovna medicina

Uža naučna oblast

Farmakologija i farmacija

Opis predmeta

Cilj

Kroz nastavu student stiče znanja o podjeli, rasprostranjenosti,  lokalizaciji, fizičko-hemijskim karakteristikama, ulogama u biljci i primjenu u farmaciji primarnih i sekundarnih farmakološki aktivnih prirodnih molijekula; vlada metodama za kvalitativnu i kvantitativnu analizu, ekstrakciju, izolaciju i prečišćavanje farmakološki aktivnih prirodnih molijekula i sposobnosti  da koristi i procjenjuje stručnu literaturu.

Ishodi učenja na nivou predmeta

Nakon položeog ispita student je osposobljen da:

• poznaje hemijsku strukturu prirodnih farmakološki aktivnih sastojaka;
• poznaje rasprostranjenost aktivnih sastojaka u biljkama i životinjama;
• izvede kvalitativnu i kvantitativnu analizu prirodnih aktivnih sastojaka:
• koncipira i izvede proceduru ekstrakcije i separacije jedinjenja prirodnog porekla u laboratorijskim uslovima;
• poznaje osnovne postavke ekstrakcije i prečišćavanja jedinjenja prirodnog porekla za potrebe farmaceutske i srodnih industrija;
• poznaje prirodne sirovine koje se koriste za izolovanje jedinjenja za potrebe farmaceutske i srodnih industrija.

Sadržaj predmeta-teorijska nastava

Farmakognozija: definicija, istorijat. Droge: proizvodnja droga i njihovo ispitivanje, Fitopreparati: Oblici terapije, definicija fitopreparata, njihova kontrola i registracija. Produkti primarnog metabolizma biljaka (farmakološka aktivnost i primjena) i opšti metabolitički putevi. Sekundarni metaboliti biljaka: biološka funkcija, klasifikacija. Povezanost primarnog i sekundarnog metabolizma biljaka. Definicija, prisustvo u prirodi, rasprostranjenost, lokalizacija, biološka funkcija, fizičko-hemijske osobine, struktura, dokazivanje, određivanje, ekstrakcija, prečišćavanje, farmakološka aktivnost, primjena u farmaciji biljnih fenola (prosti fenoli, kumarini, lignani, lignini, flavonoidi, tanini, hinoni). Definicija, prisustvo u prirodi, rasprostranjenost, lokalizacija, biološka funkcija, fizičko-hemijske osobine, struktura, dokazivanje, određivanje, ekstrakcija, prečišćavanje, farmakološka aktivnost, primjena u farmaciji izoprenoida (terpena i steroida), monoterpenskih heterozida i etarskih ulja. Definicija, prisustvo u prirodi, rasprostranjenost, lokalizacija, biološka funkcija, fizičko-hemijske osobine, struktura, dokazivanje, određivanje, ekstrakcija, prečišćavanje, farmakološka aktivnost, primjena u farmaciji saponozida. Definicija, prisustvo u prirodi, rasprostranjenost, lokalizacija, biološka funkcija, fizičko-hemijske osobine, struktura, dokazivanje, određivanje, ekstrakcija, prečišćavanje, farmakološka aktivnost, primjena u farmaciji kardiotoničnih heterozida. Definicija, prisustvo u prirodi, rasprostranjenost, lokalizacija, biološka funkcija, fizičko-hemijske osobine, struktura, dokazivanje, određivanje, ekstrakcija, prečišćavanje, farmakološka aktivnost, primjena u farmaciji jedinjenja sa azotom, sumpornih heterozida. Definicija, prisustvo u prirodi, rasprostranjenost, lokalizacija, biološka funkcija, fizičko-hemijske osobine, struktura, dokazivanje, određivanje, ekstrakcija, prečišćavanje, farmakološka aktivnost, primjena alkaloida u farmaciji.

Sadržaj predmeta-praktična nastava

Osnovni principi rada u laboratoriji za farmakognozijska ispitivanja. Određivanje gubitka sušenjem, ukupnog pepela, broja bubrenja. Kvalitativna analiza heterozida. Određivanje antrahinonskih heterozida. Određivanje flavonoidnih heterozida. Dokazivanje saponina, tanina i ostalih fenola. Određivanje polifenola. Određivanje sadržaja etarskog ulja i ostala oficinalna ispitivanja droga. Kvalitativna analiza alkaloida. Kvantitativna analiza alkaloida. Terenska nastava.

Metode izvođenja nastave

Interaktivna predavanja ilustrovana slajdovima i video klipovima, laboratorijske vježbe (mikroskopska i makroskopska analiza), radionice, terenska nastava.

Oprema za izvođenje nastave predmeta

Mikroskop; homogenizator;spektrofotometar;peć za žarenje;aparatura po Soxhlet-u;pribor za TLC.

Literatura-obavezna

1.  Kovačević N.:Osnovi farmakognozije.- Beograd: Srpska školska knjiga, 2004.

Literatura-preporučena

1. Petrović S.D., Maksimović Z.A., Kundaković T.D.: Analiza sastojaka biljnih droga : priručnik za teorijsku i praktičnu nastavu iz predmeta Farmakognozija.- Beograd: Univerzitet u Beogradu-Farmaceutski fakultet, 2013.
2. Petrović S.D., Maksimović Z.A., Kundaković T.D.: Hemijska analiza biljnih droga i sastojaka, radna sveska za praktičnu anstavu iz predmeta Farmakognozija.- Beograd: Univerzitet u Beogradu-Farmaceutski fakultet, 2013.

Metrika predmeta

ECTS

Nastavne aktivnosti

Samostalni rad studenta (SRS)

Ukupno

časova

Predavanja

Vježbe

Drugi oblici nastave (DON)

8

45

30

15

150

240

Vrednovanje rada studenta

Predispitne obaveze

Završni ispit

Ukupno

Predavanja

Vježbe

Kolokvijum

Drugi oblici nastave (DON)

Pismeni

Usmeni

100

5

5

25

15

30

20